Wie is te vertrouwen?

Eind 1944 is een groot gedeelte van Limburg bevrijd. De nazi’s vluchten weg en de Ordediensten (OD) nemen het gezag over. Ze zoeken mensen die in de oorlog fout waren en leveren hen uit aan de geallieerden. Althans dat is de opzet, vaak nemen ze het heft in eigen hand en straffen genadeloos. En dat dit niet altijd terecht was, laat zich voorspellen. De drie leden van de OD waren Matties Vincken (hoofd van de OD), Petran Vloebeekx en Nies Vorken. Omdat hun achternaam met een V begon en hun daden vaak wreed en genadeloos waren, kregen ze al gauw de bijnaam de Varkens.

In 1994, 50 jaar later, krijgt de kleinzoon van Petran Vloebeekx, Art, op school de opdracht een werkstuk te maken over de tijd van de OD. Art woont tijdelijk bij zijn opa en heeft een grenzeloos vertrouwen in de oude man, die hem de meest fantastische en heldhaftige verhalen voorschotelt. Maar door een oud-buurmeisje van opa, Ciel van Ekste, krijgt hij beetje bij beetje een totaal ander beeld van zijn opa geschetst. Ciel van Ekste heeft een grote afkeer van Petran en laat dat duidelijk merken aan zijn kleinzoon. Art raakt daardoor behoorlijk in verwarring. Wie kan hij geloven en vertrouwen? Zijn klasgenootje Lexy Heldens steunt hem in zijn zoektocht naar de waarheid.

Dansen op drijfzand is een verhaal over wederzijdse beschuldigingen, haat en verdachtmakingen. Art Vloebeekx wordt heen en weer geslingerd tussen de liefde voor zijn opa en de walgelijke verhalen van Ciel van Ekste, een onmogelijke opgave voor een zestienjarige. De keuze die op het eind van het boek gemaakt wordt, is verrassend te noemen. Ondersteund door Lexy kiest Art voor zíjn waarheid.

In korte hoofdstukken die verteld worden vanuit zes verschillende personen, wordt het verhaal aan de lezer voorgeschoteld. De standpunten staan lijnrecht tegenover elkaar en voor de lezer blijft onduidelijk wat de exacte waarheid is. Daarom komt het eind van het boek als een verrassing, maar wel een bevredigende.

De schrijfstijl van Frits Criens is prettig. Als stadsdichter van de gemeente Leudal weet hij wat schrijven is. Van hem is al veel werk verschenen op het gebied van proza, poëzie en toneel. Een belangrijk thema voor hem is de oorlog en de directe gevolgen daarvan, zoals in Dansen op drijfzand. Regelmatig komen er in het boek citaten van bekende literaire schrijvers voor. Het getuigt van een grote belezenheid van de auteur en het maakt het verhaal interessanter om te lezen. De titel geeft de onzekerheid van Art weer. Wie moet hij geloven, wat is de waarheid?

Het thema over de rol van de Ordediensten is een interessant gegeven waarover nog niet veel bekend is. Hoewel de personen in dit boek fictief zijn, zijn de verhalen dat maar ten dele. Frits Criens heeft ze voor ons verzameld en in een prettig en vlot leesbaar verhaal neergeschreven. Het is zeker de moeite waard te lezen over de dubieuze rol van de Ordediensten en zelf een mening te vormen over deze organisatie direct na de bezetting in WO II.

★★★★
Titel: Dansen op drijfzand | Leesfragment | Auteur: Frits Criens | Uitgeverij Elikser | Categorie: roman | Verkrijgbaar als paperback | 228 pagina’s | ISBN13: 9789463652278 | Verkrijgbaar sinds: mei 2020 | Recensent: Hannie van Grol | Datum recensie: 27-05-2020 | Prijs: € 19,50 | Bestellen