Roman gebaseerd op historische feiten

Jeanine de Vries heeft een gedegen studie gemaakt van de periode die in Het rupsenhuis beschreven wordt. Het verhaal speelt zich af in de 18e eeuw in Franeker. Hoofdpersoon Jael wordt door haar man Leib gedwongen vanuit Amsterdam te verhuizen naar Franeker en alles en iedereen achter te laten. Zij voelt zich er doodongelukkig, omdat ze haar werk bij het rupsenhuis achter zich moet laten. Daar werkte ze voor Maria Sibylla Merian, die in Suriname onderzoek had gedaan naar het ontstaan van insecten. De gangbare opvatting was dat insecten uit modder voortkwamen. Zij liet door tekeningen van de ontwikkelingsfasen van de insecten zien, hoe het er werkelijk aan toeging. Ook de illustratie op de cover van het boek is van haar hand.

Het leven in Franeker is zwaar en eenzaam, zeker ook omdat ze als joden geen toegang hadden tot Franeker. Angstvallig moesten ze hun wijze van leven geheim houden. Het enige wat Jael wil, is terugkeren naar haar Mokum, waar ze zich thuisvoelt, waar haar kinderen zijn en waar ze kan werken in het rupsenhuis. Ze probeert geld te verdienen en geeft daarbij een valse naam op. Haar man wil absoluut niet terug naar Amsterdam, omdat hij zoals later blijkt, daar schulden heeft opgebouwd. Diverse pogingen van Jael om de overtocht over de Zuiderzee te maken, mislukken.

Het rupsenhuis geeft een mooi beeld van het leven in de 18e eeuw. Ook het joods zijn in een stad die geen joden accepteert, is invoelend beschreven. Jaels eenzame strijd en haar doorzettingsvermogen roepen grote bewondering op. Jammer is dat Maria Sibylla Merian geen rol speelt in het boek, maar wel heel belangrijk is voor het verloop van het verhaal. Over haar leven zijn al eerder publicaties verschenen.

De schrijfstijl van Jeanine de Vries is prettig en toegankelijk. Achter in het boek is een verklarende woordenlijst met joodse uitdrukkingen opgenomen. En ook een verantwoording waarin we kunnen lezen wat historisch gezien op waarheid berust en wat fictie is. Ook de Friese taal wordt eer aangedaan. Meestal wordt ook al uit het verhaal zelf duidelijk wat er precies bedoeld wordt.

We komen op een aangename manier veel te weten over het zware leven in de 18e eeuw en zeker over het eenzame leven van Jael in een stad als Franeker die geen joden toe wil laten. De pogingen van Jael om in haar eentje terug te keren naar Amsterdam en die telkens mislukken, laten je meeleven met de hoofdpersoon. De strijd om het bestaan, zeker als er sprake is van ziekte, geeft een goed beeld van het zware leven in die tijd. Jeanine de Vries heeft een stuk van de vaderlandse geschiedenis op een mooie manier tot leven gebracht. Hier en daar gaat dat ten koste van de verhaallijn, die even moet wijken voor een stukje historie.

Het rupsenhuis is een roman die gedeeltelijk gebaseerd is op werkelijkheid en een goed inkijkje geeft in het leven van de 18e eeuw. Met een spannende verhaallijn over een vrouw die zich een buitenbeentje voelt in Franeker, maar desondanks strijdt voor een leven waarnaar ze (terug)verlangt.

★★★★
Titel: Het rupsenhuis | Leesfragment | Auteur: Jeanine de Vries | Uitgeverij Mozaïek | Categorie: historische romans | Verkrijgbaar als paperback en e-book | 352 pagina’s | ISBN13: 9789023960867 | Verkrijgbaar sinds: juli 2022 | Recensent: Hannie van Grol | Datum recensie: 31-07-2022 | Prijs: €21,99, e-book €9,99 | Bestellen