Het mooiste boek van grote viezigheid

Een fascinerende geschiedenis over vuil, hygiëne, ziekten en medicijnen!

In Het mooiste boek van grote viezigheid een onfrisse geschiedenis maken de auteurs eeuw na eeuw een reis door de geschiedenis van de hygiëne heen in de ruime betekenis van het woord.

Er is naast heel wat interessante wetenswaardigheden ook plaats voor grappige anekdotes en wist-je datjes. Wat denk je van het feit dat vrouwen in de Romeinse badhuizen soms dubbel zoveel moesten betalen als mannen? Dat de kruisvaarders de hamams in Turkije ontdekten en dat in het oude Egypte zowel mannen als vrouwen al een groot deel van hun lichaam epileerden. Dat de pest in Europa hygiëne een zware klap toebracht en dat tijdens de behandeling van pestlijders artsen in Italië en Frankrijk ter bescherming een speciaal masker met een lange leren snavel droegen. Dat men vroeger heel vaak de kamerpot (nachtemmer) gewoon door het raam op straat uitkieperde en waaruit de uitdrukking ‘gerde leen’ (van het Franse garde à l’eau) stamt.

In zijn totaliteit worden 31 onderwerpen letterlijk uitgediept en gaan de auteurs ook niet voorbij aan het gegeven van covid, smog, soorten kamerpotten en toiletpapier, dienaren voor intieme zaken, sauna, tanden poetsen, hygiëne in het ziekenhuis, uitdrukkingen in onze taal, haarverzorging…

Het hoofdstuk dat indruk op mij maakte, was dit over ‘Stereotypen en vooroordelen’, omdat hier de aandacht wordt gevestigd op racisme, discriminatie, inferieure bevolkingsrassen, slavernij en kolonisatie.

De teksten in het boek zijn alleszins niet belerend maar eerder amusant, met humor geschreven en af en toe met een kwinkslag, wat het lezen erg aangenaam maakt en er borg voor staat dat de lezer het boek regelmatig ter hand neemt om verder te lezen, in het boek te struinen of gewoon naar de prachtige tekeningen te kijken. Het boek is immers opgesmukt met tal van illustraties, afwisselend paginagroot, dan weer kleine illustraties of zelfs prenten uitgetekend op twee pagina’s. Het zijn een voor een kunstwerkjes die naadloos de teksten aanvullen en een goed beeld vormen van de behandelde materie.

Tijdens het lezen vraag je je vast af waarom mensen in het verleden op deze of gene wijze omsprongen met (persoonlijke) hygiëne en properheid in het algemeen? Meestal was dit ingegeven onder invloed van heersers, politici en religieuzen. Uit het boek komt duidelijk tot uiting dat mensen zich vaak lieten en laten leiden door ideeën en opvattingen van derden naar wie opgekeken werd/wordt en wat zij verkondigen vaak als enige waarheid werd/wordt aangezien, ook al is/was dit soms ingegeven door onwetendheid.

Schrijnend vond ik te lezen dat in heel wat landen in Azië en Afrika, veel mensen geen toegang hebben tot hygiënische basisvoorzieningen zoals een toilet, een douche of bad, riolering… Dit is alleszins niet meer van deze tijd en daar mag best wat aan gedaan worden.

Leuk en interessant vond ik de citaten en slogans vooraan in het boek van bekende personen, instellingen en producten. Zo zei de Romeinse dichter Ovidius: ‘Vergeet niet je nagels schoon te maken en zorg dat je adem fris ruikt. Anders zal je geliefde van je weglopen’. De uitspraak van Queen Elizabeth I spreekt boekdelen: ‘Ik was me een keer in de maand, ongeacht of dit nodig is of niet.’ En staat haaks tegenover deze van Franse Gezondheidsraad in de 19e eeuw: ‘Eenmaal bevriend met reinheid, wordt de mens ook snel een vriend van netheid en discipline’.

Dit originele en rijk geïllustreerde informatieve boek is uitgegeven in hardcoverformaat, is een aanrader en hoort wat mij betreft thuis in elke schoolbibliotheek.