Mensen zijn ingewikkeld

Recensie Mensen zijn ingewikkeld door Hannie van Grol:
Mensen zijn niet in hokjes te plaatsen

In Mensen zijn ingewikkeld pleit psychiater Floortje Scheepers voor het loslaten van het modeldenken. Het diagnosticeren van mensen met een psychische ontregeling volgens de DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) werkt alleen maar beperkend, omdat de mens veel meer is dan een vaststaand gegeven. De mens is onderhevig aan veranderingen, beïnvloedbaar door de omgeving en wat bovenal belangrijk is, is dat de mens een uniek wezen is dat nooit ergens in een tabel, hokje of lijstje te plaatsen is.

Vanuit verschillende invalshoeken benadert ze deze kwestie. In zeven hoofdstukken legt ze haar standpunt uit. Titels van de hoofdstukken zijn o.a.: Wat we begrijpen, Wat ons omgeeft, Wat we zeggen etc. Aan het eind van ieder hoofdstuk staat een reflectiesessie, waarin wetenschappers, deskundigen en schrijvers met elkaar gaan reflecteren over de tekst in dit hoofdstuk. Daarna volgt een korte conclusie van de hand van de auteur: Wat ik leer van dit gesprek. Alleen al uit deze aanpak blijkt hoe open de schrijfster staat voor meningen van anderen, hoe ontvankelijk ze is om een weg te vinden die mensen kan helpen verder te komen in hun leven zonder een stempel op te drukken van een ‘stoornis’ of ‘aandoening’. Zelf spreekt ze liever over een ontregeling, die overigens ontstaan kan zijn door de meest uiteenlopende factoren. In de hoofdstukken komen op diverse plaatsen persoonlijke verhalen voor, van patiënten in de praktijk, hulpverleners etc. Deze gedeeltes maken de theorie leesbaar, omdat je voelt dat hier een mens aan het woord is en niet een theoreticus.

Menselijk gedrag is niet volledig te doorgronden met logica of kaders, maar gelijkwaardig contact tussen hulpverlener en patiënt en respect voor de mens zonder oordeel met acceptatie van verschillen en variatie kan tot herstel leiden. Er bestaat geen objectieve waarheid. Meten is weten geeft niets weer over de individuele verschillen die door de omgeving en de innerlijke beleving gekleurd worden. Voor iedereen is een unieke aanpak noodzakelijk. De vraag hierbij moet zijn: Wat heb je nodig? in plaats van Wat is er aan de hand? Er bestaat geen one-size-fits-all-aanpak, maar een individuele benadering van mens tot mens zal de mens helpen op zijn pad naar herstel..

Floortje Scheepers hanteert een duidelijke en toegankelijke schrijfstijl, waardoor de wetenschappelijke taal voor ‘leken’ te begrijpen is. In heldere taal doet ze haar betoog en aan de hand van voorbeelden wordt goed uitgelegd hoe zij over de huidige psychiatrie denkt en wat belangrijk is om te veranderen. Achter in het boek staat een respectabele lijst van geraadpleegde literatuur, zodat de geïnteresseerde alle mogelijkheden heeft zich verder te verdiepen in deze materie.

Mensen zijn ingewikkeld is een pleidooi voor de mens met een psychische ontregeling, op welke manier dan ook ontstaan. Het is een goed leesbaar boek dat voor velen toegankelijk is. Bovendien is het een inspirerend werk om uiteindelijk dat te bereiken wat Floortje Scheepers als hoogste doel ziet: mensen hebben mensen nodig om hun leven weer op de rit te krijgen.