Het lied van de goden

Recensie Het lied van de goden door Pierre Peeters:
Het boek beschrijft de belevenissen van Flora van Makassar en van Joachim van der Elst.

Flora van Makassar, geboren als Saromê ‘onbevlekte bloem van Wadja’, is de dochter van stamhoofd LaMadoekelleng van het eiland Sulawesi. Wanneer Saromê zich te ver buiten het dorp waagt, wordt ze door slavenhandelaars gevangengenomen, vervolgens met de boot naar Batavia gebracht, waar zij uiteindelijk als slavin wordt verkocht aan een Nederlander.
Flora zal nog vaak van eigenaar wisselen voor zij in Nederland terechtkomt, waar haar de vrijheid was beloofd … maar het tegendeel is waar.

Joachim van der Elst is regent van het Spinhuis en wil zijn aanzien in de stad zien stijgen en doet verwoede pogingen zijn macht en rijkdom te vergroten. Zijn bekommernissen lezen we in brieven die hij aan zijn in Batavia werkende en wonende zoon Godfried stuurt.

Hoe vergaat het Flora verder in Nederland? Zal zij kunnen terugkeren naar haar thuisland?
Wat gebeurt er met VOC-handelaar J. van der Elst en zijn toekomstplannen?

Het lied van de goden is een heel indrukwekkend boek en verhaalt over een zwarte en minder bekende bladzijde uit de VOC-periode.

De auteur opteerde voor twee verhaallijnen, enerzijds het verhaal van Flora en anderzijds dat van VOC-handelaar Joachim van der Elst. Het boek wisselt voortdurend van verhaallijn, waardoor de geschiedenis van de hoofdfiguren heel goed te volgen is. Beide verhaallijnen groeien naar elkaar toe om te eindigen in een ‘licht’ voorspelbare, maar mooi neergeschreven plot.

De auteur heeft een mooie, vlotte, beeldende en beschrijvende schrijfstijl. Hij verwerkt in het verhaal dialectwoorden uit Batavia, waarvan de verklaring in een uitgebreide woordenlijst achteraan in het boek terug te vinden is. Het is naar mijn gevoel een heel sereen verhaal geworden. De schrijver gaat niets uit de weg, verbloemt niets maar weet het steeds boeiend en verrassend te houden.

Heel speciaal aan deze uitgave is dat Flora haar eigen verhaal aan het papier toevertrouwt en dat Joachim van der Elst brieven schrijft. Heel ongewoon en verrassend dat een slaaf kan schrijven, maar tijdens het lezen van haar levensgeschiedenis wordt vlug duidelijk hoe zij Nederlands leerde lezen, schrijven en spreken. Wanneer je je als lezer verplaatst in de tijdsperiode van het boek, is de briefwisseling tussen de regent en zijn zoon verklaarbaar en perfect te plaatsen naast het zelfgeschreven relaas van Flora.

Tijdens het lezen verplaatste ik mijn gedachten naar een boek uit mijn schoolperiode ‘Max Havelaar’. Ik heb echter nooit geweten dat er in de voormalige Nederlandse kolonies een bloeiende slavenhandel was. Slaven link ik onmiddellijk aan uitbuiting. In dit boek is het niet anders, maar worden wel andere aspecten van het slaaf zijn benaderd, waaronder seksuele uitbuiting, volledige onderdanigheid en ondergeschiktheid.

De hoofdfiguren in het boek zijn fictieve personages, maar de aangehaalde feiten in het boek zijn dat uiteraard niet. Het verhaal van Flora is gebaseerd op verschillende tot slaaf gemaakte vrouwen en het personage van Joachim van der Elst is gestoeld op diverse historische personages. In het nawoord geeft de auteur duiding over slavernij en slavenhandel in het bijzonder. Ik was verbaasd te lezen dat onder slaven een hiërarchie bestond.
De auteur heeft met Het lied van de goden een mooie historische roman geschreven die een niet zo fraai beeld schetst uit de rijke VOC-periode. Maar dit boek moest geschreven worden en moest ons doen nadenken over de moderne vormen van slavernij en uitbuiting.
Het nawoord sluit af met een korte maar interessante literatuurlijst.

Op de cover prijkt een mooi fragment uit het werk ‘Julius Schelto van Aitzema met vrouw, gasten en bedienden’ van Gerard Wigmana uit 1697, waarop een slaaf als bediende is afgebeeld.

Voor de historische feiten, voor het mooie serene verhaal, voor de fijne taal en woordspelingen waardeer ik dit boek graag met vier sterren.