De zwemmers

Hoe de wereld vervaagt bij een dementerende

Julie Otsuka heeft al meer werk op haar naam staan. De zwemmers is haar laatste boek. De titel suggereert dat het boek veel met zwemmen te maken heeft, maar dat blijkt maar ten dele waar te zijn. Het boek start met de beschrijving van een ondergronds zwembad waar vele zwemmers hun baantjes trekken. Ze worden uitvoerig beschreven. Zo zijn er drie soorten: snellebaanmensen, gemiddeldebaanmensen en langzamen. Uitgebreid wordt er aandacht aan besteed wat de drijfveren en de kenmerken zijn van de diverse mensen in het zwembad en hoe ze zich daar gedragen. Een van de zwemmers is Alice, een dementerende vrouw. Ondanks alle uitweidingen gaat het verhaal over haar.

De zwemmers bestaat uit vijf hoofdstukken. Zoals gezegd wordt in het eerste hoofdstuk het zwembad beschreven, in het tweede hoofdstuk wordt door een van de zwemmers een barst ontdekt in de bodem, die voor veel commotie en emoties zorgt bij de zwemmers. Uiteindelijk moet het zwembad sluiten en Alice zwemt haar laatste baantje. Haar houvast verdwijnt en de wereld om haar heen wordt steeds mistiger. In hoofdstuk drie wordt het verzorgingstehuis voor dementerenden waar Alice terechtkomt, beschreven. Pas in de laatste twee hoofdstukken wordt er ingegaan op het verlies waaronder de man van Alice lijdt. Haar dochter met wie ze een afstandelijke relatie had, wordt ook dan pas ten tonele gevoerd.

De schrijfstijl is bijzonder te noemen. Er wordt veel gebruik gemaakt van opsommingen, zoals het beschrijven van de zwemmers, de regels in het verzorgingstehuis, wat er nog wel en niet bestaat in het hoofd van Alice. Zo begint iedere zin in hoofdstuk drie met Ze weet of Ze weet niet. En langzamerhand komen we terecht in de wereld van Alice, via het zwembad, de barst die bij iedereen verschillende reacties oproept, de wazigheid in haar hoofd tot aan het verzorgingstehuis en de rol van de dochter aan toe.

De zwemmers is niet een erg samenhangend verhaal. Wel proef je tussen de regels door soms emoties van mensen, al worden die meer beschrijvend naar voren gebracht dan invoelend. Toch is het geen boek dat de aandacht niet vast kan houden. Juist de aparte beschrijvende stijl, de hier en daar gebruikte humor, soms op het cynische af, de poëtisch gevormde zinnen, vormen de aantrekkelijke ingrediënten van De Zwemmers. En onderhuids voel je de wanhoop, de onmacht van een bestaan waarin een dementerende verdwijnt.

Kortom, De zwemmers is zeker een boek dat intrigeert, dat tot de verbeelding spreekt en waarin je meegenomen wordt in het leven van een vrouw die de grip op het leven langzaam verliest.