Het eiland van de verdwenen bomen

Recensie Het eiland van de verdwenen bomen door Hannie van Grol:
Poëtisch verhaal

Shafak (1971) heeft een niet gering aantal romans op haar naam staan. Bovendien won ze al vele internationale prijzen. Het eiland van de verdwenen bomen is haar twaalfde boek. Ze schrijft zowel in het Engels als in het Turks.

Er komen meerdere tijdslijnen voor in dit boek. Het verhaal speelt zich voor een gedeelte af op Cyprus, het andere gedeelte in Londen. Kostas en Defne, beiden op Cyprus wonend, worden verliefd op elkaar. Omdat Kostas van Griekse oorsprong is en Defne van Turkse is hun liefde onmogelijk. Om toch bij elkaar te kunnen zijn, treffen ze elkaar in de taveerne De Blije Vijg. De eigenaren van de taveerne helpen hen om hun relatie in het geheim te laten slagen. Maar dan breekt in 1974 de oorlog uit. Kostas wordt door zijn moeder naar Londen gestuurd om daar bij zijn oom te verblijven. Dit wordt hals over kop geregeld en Defne voelt zich in de steek gelaten.

In 2000 keert Kostas voor een kort verblijf terug naar Cyprus. In Engeland is hij botanicus geworden en hij gaat nu op zoek naar Defne. Zij is werkzaam als archeologe bij ICVP (Internationale Commissie voor Vermiste Personen). Hun liefde blijkt er nog te zijn en als Kostas terugkeert naar Londen, gaat Defne met hem mee. Daardoor is het contact met de familie verbroken. Alvorens ze vertrekken, nemen ze een stek mee van de vijgenboom die een cruciale rol speelt in het verhaal. Deze boom stond midden in de taveerne en maakte deel uit van het leven daar.

In Londen wordt hun dochter Ada geboren. Een ander verhaalgedeelte speelt zich af eind jaren 2010 als Ada op de middelbare school zit waar ze zich een buitenbeentje voelt. Als haar moeder sterft, blijft ze alleen achter met haar vader. Omdat haar ouders nooit gesproken hebben over Cyprus en hun roots daar, weet ze niets van haar familie. Op een dag komt tante Meryem (zus van Defne) hen opzoeken in Londen. Van haar hoort Ada meer over de familiegeheimen die al die jaren onbesproken zijn gebleven.

Het eiland van de verdwenen bomen is een poëtisch geschreven verhaal. De schrijfstijl is prachtig en beeldend. Iedere zin is genieten, soms een beetje te veel uitgeweid, maar nergens leidt dat tot verveling. De belangrijkste personages zijn goed uitgewerkt en de gevoelens, speciaal het heftige liefdesverhaal, maken diepe indruk. De vijgenboom die binnen in de taveerne De Blije Vijg groeit, verbindt de verschillende verhaallijnen aan elkaar. Bijzonder is het perspectief dat de auteur weergeeft vanuit de boom. Die heeft alles gezien, alles gehoord en als deze haar verhaal doet, krijg je meer inzicht in de verhoudingen zoals die in dit boek aanwezig zijn, een soort alwetende verteller.

Het eiland van de verdwenen bomen speelt zich dus in drie tijdslijnen af, maar niet in chronologische volgorde. We worden van het ene in het andere jaartal gedropt en komen steeds een klein stukje over de familiegeschiedenis te weten, tot op het eind alles onthuld en duidelijk is. Er worden heftige en actuele thema’s besproken, zoals pesten, immigratie, zelfmoord, de homo- en heteroliefde. Ook de verdeeldheid op Cyprus maakt diepe indruk. Naast alle leed dat er is, staan er veel prachtige, mythische verhalen over de geschiedenis, de cultuur, de Goden, de natuur en de leefgewoonten in. Het maakt het boek interessant en indrukwekkend om te lezen.

Het eiland van de verdwenen bomen is een boek dat intrigeert, ontroert en doet huiveren om alle ellende die zich op Cyprus heeft afgespeeld. Het keiharde bestaan daar wordt veraangenaamd door de verhalen over de natuur en de puurheid van de liefde van Kostas en Defne. Elif Shafak heeft een goede balans gevonden tussen de zwaarte van het verhaal en de lichtheid van de natuur.