Waar geen reden is

Recensie Waar geen reden is door Hannie van Grol:
Ontroerend verhaal

Yiyun Li komt oorspronkelijk uit China. Sinds 1996 woont ze in de Verenigde Staten, waar ze professor Creative Writing is aan Princeton. Ze heeft al meerdere boeken op haar naam staan. Waar geen reden is schreef ze nadat haar tienerzoon zich van het leven had beroofd. Ze voert gesprekken met haar zoon, die in een andere ‘wereld’ verblijft. Het boek voelt als een zoektocht naar de reden, een verwerking van haar pijn en haar eigen rol in dit gebeuren.

Het boek is filosofisch geschreven, van het ene onderwerp naar het andere springend op een associatieve wijze. De ene opmerking lokt de andere uit en de ene vraag laat een volgende opkomen. Verschillende herinneringen passeren de revue. Zo wordt duidelijk dat Nikolai een voorliefde had voor hobo spelen en bakken. Zijn moeder houdt zich bezig met koken, schrijven en breien. In hun gesprekken verkennen ze elkaars terrein. Ook wordt er een prominente plaats ingeruimd voor literaire verwijzingen en met name is er aandacht voor de dichter Wallace Stevens.

De taal die Yiyun Li gebruikt, is beeldend en creatief. Met haar woorden roept ze een intieme en hartverscheurende sfeer op tussen moeder en zoon. Je proeft de pijn van de moeder tussen de regels door. Op een suggestieve manier worden zaken die in het verleden gespeeld hebben, besproken en verduidelijkt. De voorliefde van de moeder voor het gebruik van bijvoeglijke naamwoorden staat in schril contrast met de zelfstandige naamwoorden die de zoon wil hanteren. De woordenwisselingen hierover worden op een originele wijze weergegeven.

“Telkens weer kwamen we uit bij dat bijvoeglijk naamwoord: perfect. Was er dan niet één uitweg uit die valkuil? Was er dan niet één ding – al was het maar iets frivools – dat hem had kunnen helpen veilig de overkant te bereiken? Ik ben al aan de overkant, zei hij.” Yiyun Li

Bovenstaand citaat geeft weer hoe de moeder vol zit met vragen die haar zoon niet meer kan beantwoorden. Elkaar rakend op pijnlijke punten, uitdagend, aftastend, leren we meer van beiden kennen. De allerbelangrijkste vraag: waarom? blijft onbeantwoord. Maar op een ontroerende manier wordt het verdriet van de moeder zichtbaar en voelbaar gemaakt voor de lezer. Waar geen reden is is een poëtisch, pijnlijk en hartverscheurend verhaal waarin een moeder het verlies van haar zoon tracht te begrijpen en te verwerken.