Zelfs de honden

Recensie Zelfs de honden door Hannie van Grol:
Uitzichtloos leven

Uitgangspunt in deze roman is de dood van Robert Radcliffe, die in zijn woning wordt gevonden, helemaal alleen. Meestal waren er meerdere personen aanwezig, omdat de woning van Robert een toevluchtsoord was voor veel daklozen en verslaafden. Het enige wat Robert ervoor terugverlangde, was dat ze hem voorzagen van drank en eten. Zelf kwam hij niet meer buiten, drank was zijn beste vriend. Drugs waren voor hem uit den boze, maar hij tolereerde wel dat de anderen om hem heen gebruikten. Die situaties worden dan ook uitvoerig besproken, van het scoren van drugs tot het toedienen ervan toe. De naalden zijn haast niet aan te slepen.

Het hele verhaal wordt opgebouwd rond de dood van Robert, zijn lichaam dat ontdekt wordt, het vervoer met de ambulance, het mortuarium, de autopsie die gepleegd wordt, de rechtszaak die gehouden wordt om duidelijkheid te krijgen over zijn overlijden en de crematie die uiteindelijk volgt. Het verhaal wordt verteld vanuit een groepje vertellers die in staat zijn de hele situatie van dichtbij te bekijken. Ze rijden mee in de ambulance, kijken mee als het lichaam ontleed wordt en zijn aanwezig bij de rechtszaak en de crematie. Wie deze vertellers zijn, wordt niet helemaal duidelijk, maar omdat ze zo goed op de hoogte zijn van alles wat er plaatsgevonden heeft, zouden het degenen kunnen zijn die bij Robert thuis kwamen en zelf zijn overleden na een leven dat uitzichtloos was.

De vertellers laten in Zelfs de honden heel veel de revue passeren. Associatief worden de gebeurtenissen aan elkaar geregen. De verteltrant is bijzonder te noemen, heel veel zinnen zijn gedachten die niet afgemaakt worden, alsof de volgende alweer de plaats inneemt van de vorige. Zinnen lopen in elkaar over, veel leestekens ontbreken en sommige zinnen zijn helemaal niet afgemaakt. De achtergrond van de levens van de verschillende personen wordt genoemd om aan te geven, hoe het drugsgebruik te verklaren is: een oorlog, verkeerde jeugd, foute vrienden. Er is geen hoop meer, geen uitzicht op een betere toekomst. Pogingen om af te kicken zijn mislukt. Misschien is het enige lichtpuntje nog de dood die een eind aan het trieste leven maakt. Zelfs voor de honden zou dit leven niet leefbaar zijn.

Het verhaal waarvan de dood van Robert het uitgangspunt is, wordt chronologisch verteld. Wel komen er door de gedachten van de vertellers veel terugblikken voor die de levens van de anderen duidelijk maken. Het is belangrijk de rode draad vast te houden, omdat de associatieve manier van vertellen ervan wegleidt. Mcgregor heeft een aparte stijl van schrijven, die hier en daar filmisch aandoet en soms filosofisch. Knap om op die manier een gebeurtenis van alle kanten te laten zien. Zelfs de honden is geen boek om ‘even’ uit te lezen, het vraagt erom de aandacht erbij te houden en aan de andere kant is het troosteloze, uitzichtloze en zinloze bestaan niet inspirerend om je voortdurend in onder te dompelen. Het is prijzenswaardig dat de auteur ook deze kant van de samenleving belicht en een kijkje achter de schermen biedt van deze mensen die door allerlei omstandigheden in deze ellende terecht zijn gekomen.