De geschiedenis van de Nederlandse slavernij in een notendop

Recensie De geschiedenis van de Nederlandse slavernij in een notendop door Pierre Peeters:
Piet Emmer, emeritus-hoogleraar Geschiedenis aan de universiteit van Leiden en specialist op gebied van slavernij en migratie, schreef een handig boekje over de Nederlandse slavernij, waarbij hij de focus vooral op het slavernijverleden van Nederland in Noord- en Zuid-Amerika evenals in Zuid-Afrika legt.

Het boek bestaat uit vier hoofdstukken, voorafgegaan door een interessante inleiding en gevolgd door een to-the-pointconclusie en verantwoording, waar we ook een interessante literatuurlijst in terugvinden. Verder is achteraan in het boek een handig register opgenomen, wat het raadplegen en opzoeken heel wat vergemakkelijkt.

Je kent waarschijnlijk wel het boek De negerhut van oom Tom van Harriet Beecher Stowe, waarin de slavernij in het zuiden van Amerika wordt aangeklaagd en toen ook voor heel wat heisa zorgde. Het is echter minder bekend dat ook Europese landen, zoals Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland en Nederland, een slavernijgeschiedenis kennen.

Ik vond het heel goed dat de auteur uitvoerig beschrijft wat we onder slavernij moeten begrijpen, waar de meeste slaven werden gehouden, hoe en wie slaaf werd. Ik leerde heel wat bij over de migratie van mensen uit hun land van oorsprong om o.a. op tabaks- , suikerriet- en koffieplantages te moeten gaan werken, ver van hun thuisland en gescheiden van familieleden. Verrassend te lezen vond ik dat de kolonisten zich in de overzeese gebieden heel anders voordeden en gedroegen dan in hun thuisland.

Een leuk weetje is dat de VOC quasi het monopolie had om in Azië handel te drijven, dat daarbij de lokale bevolking erg gemanipuleerd werd en onder druk werd gezet om hen ertoe aan te zetten goederen aan de ‘bezetter’ te leveren, die daarna in het westen konden worden verhandeld. De slavenhandel was voor de VOC een bijkomende bron van inkomsten, die zelf slaven op plantages arbeid liet verrichten.

Ik leerde dat op de plantages twee maatschappijen, zijnde een vrije en een onvrije, tegenover elkaar stonden. Wat mij hierbij deels verwonderde, was dat elke groep zijn eigen godsdienst had en dat er onderling ook een hiërarchie bestond. Om als blanke bezetter gezag te hebben was het noodzakelijk dat tegenspraak en rebellie gestraft werden. Hiertoe werd ofwel een kolonist ingezet ofwel een slaaf die wat hoger op de hiërarchische ladder stond.

Heel interessant vond ik het uitgebreide deel over de afschaffing van de slavernij en het daaropvolgende hoofdstuk over het heel recente slavernijdebat. Persoonlijk kan ik niet anders dan slavernij veroordelen en uiteraard kan geen belang opwegen tegen het mishandelen van een medemens en de mensonwaardige omstandigheden waarin deze werd bejegend.

Dit semiwetenschappelijke werk geeft een summiere kijk op het af te keuren slavernijverleden, maar daagt de lezer genoeg uit om zich verder in het onderwerp te gaan verdiepen.

Ondanks het feit dat de auteur professor is, hanteert hij een eenvoudig taalgebruik, waardoor het geheel heel vlot leesbaar is en toegankelijk voor een groot publiek.

Voor het interessante onderwerp, voor de historische duiding, voor het eenvoudige taalgebruik waardeer ik dit boek graag met vier sterren.