Wij Duitsers

Recensie Wij Duitsers door Pierre Peeters:

Callum, de jonge Schotse kleinzoon van een voormalig Duits oostfrontstrijder, stelde zijn opa Meissner o.a. deze vraag: ‘En wat deed jij tijdens de oorlog, grootvader?’

In eerste instantie wilde de grootvader hier niet op ingaan, maar bij nader inzien, na lang nadenken en mijmeren besloot hij zijn ervaringen op te schrijven, wat resulteerde in een lange brief aan zijn kleinzoon, waarin hij vooral de herfstperiode 1944 in Polen behandelde. Toen was al duidelijk dat Duitsland de oorlog had verloren en het Duitse leger en vooral ‘het voetvolk’ uitgehongerd en moe gestreden het Russische leger en de partizanen probeerden te ontlopen op hun aftocht richting ‘die Heimat’.

Deze brief werd gevonden na de dood van Oberkanonier Meissner en is een openhartige getuigenis over een verschrikkelijke periode in WOII.

Deze roman is deels gebaseerd op de belevenissen van de grootvader van de auteur.

Het boek is een soort bekentenis, een poging om met zichzelf in het reine te komen, om daden te vergoelijken, om aan te geven dat hij toch een beetje schuldgevoel heeft, maar toch ook maar orders opvolgde. Dat daarvoor tegenstanders werden doodgeschoten, was gerechtvaardigd, want het was oorlog en ieder vocht voor zijn eigen lijfsbehoud. Opa Meissner geeft duiding bij zijn daden, is niet uit op vergiffenis, maar wou wel expliciet en heel duidelijk aangeven dat hij geen nazi was of ooit is geweest, omdat hij nooit actief was in de vernietigingskampen.

De gruwel wordt in het boek niet uit de weg gegaan. Zo beschrijft de grootvader verkrachtings- en ophangingsscènes die door soldaten en partizanen werden uitgevoerd, maar laat hij ook plaats om het moreel/moraal van de soldaten te beschrijven: hoe ze – ondanks grote ontberingen zoals dorst, honger en slaaptekort – blindelings op elkaar moeten blijven/kunnen vertrouwen!

Erg interessant vond ik het verhaal over de gevangenneming van grootvader, de daaropvolgende internering in een Russisch kamp en zijn naoorlogse leven in Duitsland.

De auteur heeft een mooie kleurrijke, beschrijvende, levendige en verhalende schrijfstijl.
Deze oorlogsroman leest, ondanks het beklijvende onderwerp, vlot weg. Als lezer moet je bij sommige verhalen slikken, maar het boek is een uniek testament over een donkere periode uit de wereldgeschiedenis en expliciet over oostfrontstrijders tijdens WOII.

De invalshoek is apart, vertrekkende vanuit een vraag en uitkomend bij een lange brief. De interacties van de kleinzoon in het boek zijn een leuk gegeven, waarbij deze zijn emoties beschrijft, aanvullingen en/of verduidelijkingen schrijft bij opa’s relaas en uiteraard zijn grootvader en diens daden probeert te begrijpen.

De auteur laat, goed gedoseerd, ook wat humor toe in het hele relaas waardoor er toch wat ‘luchtigheid’ door de gebeurtenissen waait. In dit boek zit bv. een soldaat op een paard, die zijn bajonet als lans gebruikt en de strijd aangaat met een Russische tank. Dit deed mij onmiddellijk denken aan Cervantes ‘Don Quichote’ die ten strijde trok tegen windmolens.

Ik ben van mening dat de auteur op een heel menswaardige, krachtige en diepzinnige manier de chaos en onmenselijkheid van een oorlog heeft weergegeven.

Het boek stemt tot nadenken over o.a. de nutteloosheid van oorlogsvoeren, over de onmenselijkheid van oorlog en het leed dat dit veroorzaakt…niet enkel op het momentum zelf, maar ook na het gebeuren waarbij ‘deelnemers’ alles en vooral zichzelf en hun daden in vraag stellen, twijfelen aan hun persoon en met een ‘schuldgevoel’ verder moeten leven en proberen in het reine te komen met zichzelf, over het blindelings volgen van ‘leiders’ en de gevolgen hiervan.

De cover van het boek is heel speciaal: een ijzeren bord en een ijzeren lepel. De verklaring van deze bijzondere coverfoto wordt duidelijk tijdens het lezen van het boek.

Wij Duitsers is een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in WOII en in persoonlijke oorlogsbelevenissen in het bijzonder.

Voor het unieke verhaal, voor de vlotte schijfstijl, voor de interacties, waardeer ik dit boek heel erg graag met vijf sterren.